|
- Wat is er heden nog terug te vinden van wat ooit het vliegveld van Gontrode was?
|
| We beginnen onze zoektocht naar restanten met dit oude Duitse kaartje van de streek. Hier ziet u duidelijk het ganse terrein wat ooit het vliegveld zou worden nog opstaan zoals het origineel was (voor 1915). Links tegen Lemberge ook nog getekend, de molen van Lemberge (later neergehaald voor het vliegveld). |
 |
Hierboven alvast nog een zeer fraaie (wel niet zo heel in detail duidelijke) luchtfoto van de toenmalige Duitse WO I luchthaven te Gontrode. Heel duidelijk zichtbaar zijn de twee hoofd landings- en vertrekbanen (witte kruis op de foto). Men ziet voor de rest nog wel wat kleine structuren maar het is zeer moelijk er bepaalde zaken proberen op aan te duiden. De weg aan de noordkant is alvast de Scheldeweg. (Foto: Boek Melle 1914-1918, 1940-1944 - George Van Oostende)
De Bouw van het vliegveld van Gontrode.
De bouw startte in november 1914 en zou reeds afgewerkt zijn in maart 1915. Deze bouw werd uitgevoerd door een Compagnie van Duitse 2e Regiment Eisenbahn met medewerking van opgeëiste burgers en Russische krijgsgevangenen.
Het ganse domein dat werd ingepalmd voor de bouw van het vliegveld bedroeg in totaal 27 hectare en 80 ca.
Beschrijving van het vliegveld. |
 |
Hierboven een zeer interessant plannetje van de site van Gontrode toen de site in gebruik was door Duitse troepen. (Plannetje: Collectie Thomas Ghendt). Allicht zitten we al in de fase dat het Zeppelin verhaal al was beëindigd en men het vliegveld enkel ook nog gebruikte voor bommenwerpervluchten op Groot Brittannië. Heel leuk is dat men er specifiek bepaalde structuren en functies aan koppelt die dan soms nog koppelbaar zijn aan huidige locaties. Hierbij in de mate van het mogelijke kort aangeduid wat er op aangegeven is en wat er mogelijks nog van bestaat.
- 1. Grote booghall, heden grotendeels verdwenen op een zeer beperkt hoopje betonpuin na nog te vinden langs de rechter zijde van de wegel "Rechte Ree" komende vanaf de Scheldeweg.
|
- 2. Houten barakken voor soldaten. Deze stonden tussen de grote boogloods en de Scheldeweg. Ook zuidelijk van de boogloods stonden nog een aantal gelijkaardige structuren.
Zicht op houten barakken tussen Scheldeweg en grote hall (Foto: Collectie Thomas Ghendt) |
|
 |
- 3. Beperkte kleine schuilstructuren (allicht geen beton) in combinatie verbindingsloopgraven en loopgraven om de site hier te beschermen vanaf de Scheldeweg af. Zuidelijk van de boogloods staan wel degelijk de huidige 2 nog bestaande betonnen bunkers getekend, alleen zijn ze niet specifiek aangeduid als versterkte schuilplaatsen.
- 4. Doorheen de grote booghall liepen 2x sporen zodat op spoorwegrails structuren binnen en buiten gerold konden worden. Deze liepen zeker nog eens de lengte van de booghall door langs beide zijdes hiervan.
- 5. Een afgetakt spoor liep dan van de zuidkant van de grote booghall zuid-zuidoostelijk in de richting van de spoorlijn Gent-Geraardsbergen. Dit om het mogelijk te maken goederen met de trein tot bij de booghall te brengen van het vliegveld. Hiervan zijn nog zeer beperkt resten van een brugje te vinden in de Gondebeek nabij Gontrode.
- 6. Tussen de beide sporen die doorheen de grote booghall liepen, lag de aanvoerbaan om vliegtuigen uit de hall tot op de eigenlijke landingsbanen te brengen.
- 7. 2 startbanen die onderling ongeveer een hoek maken van 70°. Een liep ongeveer parallel met de Scheldeweg. De andere eindigde ongeveer tegen deze weg. Beiden waren ongeveer 500 meter lang.
- 8. Waar beide startbanen kruisten, stond in de binnenhoek een electrische signaalpeiler om allicht aan te geven dat de baan vrij was voor landen- of stijgen.
- 9. Verankering. Allicht slaat dit nog op grote metalen ogen met zware kettingen gelinkt aan zware betonnen structuren waaraan ooit Zeppelins vastgelegd konden worden. Hiervan is er nog 1 te vinden nabij de toegang van de 2e nog in het veld aanwezige schuilbunker.
- 10. Op het uiteinde van de parallelle startbaan met de Scheldeweg, op de hoek van een wegel die terugliep naar de achterzijde van de grote Booghall, stond een installatie met een schijnwerper. Deze zal zeker gebruikt zijn toen Zeppelins 's nachts dienden te landen of op te stijgen te Gontrode. Allicht diende hij in een latere fase van het vliegveld ook om vijandelijke vliegtuigen te proberen spotten. Hiervoor stond hij dan zelf wel vrij ongelukkig opgesteld omdat hij zeer kortbij de grote booghall lag die dan op zijn beurt wel meestal het doelwit was van de bombardementen die hier gebeurden.
- 11. De houten staakwindmolen van Lemberge. Deze stond letterlijk zo goed als in het verlengde van de startbaan parallel met de Scheldeweg. Eenmaal toen men hier begon met grotere bommenwerpers te vliegen op dit vliegveld werd deze een vervaarlijk obstakel die landen of opstijgen moeilijk kon maken en werd hij door de Duitse bezetter neergehaald als storend voor het vliegveld.
- 12. FLAK geschut. Luchtafweer bij het vliegveld. Er is hier sprake van een FLAK-zug. Dit zou kunnen betekenen dat het (FLieger Abwehr Kanonen) waren opgesteld op een treinstel en dan hier beperkt in deze zone verplaatst worden. De opstelling wordt gesitueerd ongeveer 100 m ver de Heidestraat en komende vanaf de Scheldeweg. Dit zijn heden terreinen in gebruik door ILVO Veehouderij.
- 13. FLAK geschut. Eveneensbeschreven als FLAK-zug beschreven. Deze 2e opstelling bevindt zich reeds een eindje westelijk van de terreinen van het vliegveld Dit valt zelfs al heel wat westelijker te zoeken dan de Landskoutersteenweg, eerder tussen Burgemeester Van Gansberghelaan en Steenstraat. Dit is al grondgebied Bottelare en niet zover van het kasteel van Bottelare.
- 14. Draadafspanning rondom het vliegveld. Allicht was het vliegveld grotendeels afgespannen met draad, getekend met een dubbele stippellijn rondom het hoofdterrein van het vliegveld. Noordwestelijke liep dit parallel met de Scheldeweg over de toen enige doorlopende wegel de Heidestraat. Dit liep dan zo door tot waar heden in een onverharde wegel (ook niet meer 100% identiek met toen) een boogvormige knik zit) om daar zuidelijk af te buigen tot over de de Scheldeweg. Daarna liep de omheining zuidelijk van deze weg voort tot heden allicht ongeveer de Hullewegel loopt. Deze werd tot kort achter de nu nog bestaande zigzag gevolgd om dan vrij rechttoe - rechtaan via +/- huidige Kapellendries - Proefhoevewegel door te lopen tot ongeveer de Albert Van Boxtaelewegel opnieuw noordelijk te gaan en zo de rechthoek ongeveer volledig te maken. De originele wegel hier liep allicht meer westelijk op de huidige terreinen van ILVO.
- 15.Hoghgehobene Strasse, hoofdstraat aan noordkant van het vliegveld, heden de Scheldeweg.
- 16. Villa met schijnwerper nabij Den Dries. Dit wordt getekend met een wegeltje dat tussen de gebouwen loopt. Nu loopt de wegel oostelijk van deze gebouwtjes, vroeger er dwars doorheen.
|
 |
Eigen aanduidingen op bestaande luchtfoto Google Earth waarbij zoveel mogelijk nog te herkennen zaken van bovenstaand plannetje mee werden aangeduid.
- Donker blauw = Nog herkenbare straten
- Geel = grenzen van de omheining die rond het terrein stond
- Rood = spoorweginfrastructuur
- Lichtblauw = Grote hall, 2 nog bestaande bunkers en waar ooit landingsbanen waren.
|
Bovenstaand document is een document opgemaakt om na WO I na te gaan wie welke schade heeft opgelopen aan zijn ooit door de Duitsers ingepalmde domein. De Duitsers hadden niet de gewoonte zoals de belgen bij hun latere militaire bouwwerken wel deden, te gaan onteigenen. Ze eisten de gronden gewoon op en wat er dus later was op gebeurd, was de eigenaar zijn probleem.
De schets hieronder is nog eens een eenvoudigere versie van het vliegveld van Gontrode. |
Op de luchtfoto afkomstig van de site van Gis-vlaanderen zijn de verschillende structuren aangebracht zodat men duidelijk kan zien waar alles heden ten dage nog zou gestaan hebben, mocht het nog bestaan. We zullen dit eens proberen vergelijken met wat we hierboven al hebben aangeduid. |
 |
De structuur bevatte volgens deze kaart volgende onderdelen:
- De Gele lijnen waren de originele twee grote landings- en vertrekbanen voor de vliegtuigen.
- De grote roze rechthoek is de grote gekende booghall.
- De zone tussen de noordelijke weg (huidige Scheldeweg) en de grote loods diende als stapelplaats voor de munitie. Allicht zal dit niet echt geklopt hebben maar waren hier de barakken voor het personeel van het vliegveld. Persoonlijk zou het mij zelfs niet verbaasd hebben dat de munitie effectief in de betonnen structuren die nu nog bestaan, zou zijn gestockeerd.
- Het meest rechtse roze vierkantje waren bomkuilen. Daar stockeerde men niet ontplofte afgeworpen bommen. Hiervan is gelukkig heden ten dage niets meer terug te vinden.
- Op deze schets wordt ook zuidelijker nabij Den Dries een 2e kleinere hangar getekend. Daarvan is dan op de schets hierboven totaal geen sprake.
- Iets meer oostelijk van bevinden zich nog altijd woningen die zeker ook toen al zullen bestaan hebben. Volgens deze schets worden daar ook soldatenbarakken gesitueerd.
- Wel merkwaardig is dat op deze plannetjes totaal geen sprake is van de twee nog aanwezige betonnen schuilplaatsen op zich.
- De info van hierboven kan dus aansluitend zijn bij wat hogerop te vinden is maar persoonlijk heb ik het meest vertrouwen in het meer gedetailleerde relaas van hogerop.
|
 |
Deze eerste luchtfoto dateert van 1914 en geeft een zeer mooi overzicht van de grote hall en de daarachter liggende opstijgpistes. De weg hier op de voorgrond is de huidige Scheldeweg. Aan de achterzijde van de loods zie je de huidige "Rechte Ree" voorbijlopen. (Foto: Collectie Maky Goesy) |
|
 |
Een vrij identieke luchtfoto. Deze is nog van iets verder genomen en toont dan ook nog iets meer het geheel van het vliegveld. Waar de "Rechte Ree" aansluit bij een in de lengte liggende onverharde wegel voor de grote hal, liggen in lijn de 2 gekende betonnen bunkers. (Foto: Collectie Thomas Ghendt) |
|
 |
Prachtige foto kijkend over het vliegplein van Gontrode. Op de achtergrond enerzijds de molen van Lemberge en meer naar rechts de kerk van Lemberge (Foto: Collectie Maky Goesy)
In 1920 werd te Gontrode heel wat infrastructuur van het toenmalige vliegveld gesloopt. Het terrein had al elke activiteit als luchthaven verloren na het vertrek van de Duitsers. Hetzelfde gold voor de vliegvelden van Scheldewindeke, Mariakerke en Oostakker.
In mei 1940 kenden zowel het WO I vliegveld van Gontrode als dat van Scheldewindeke nog éénmaal een zeer korte heropleving. Beiden echter zonder dat de terreinen opnieuw de bedoeling hadden definitief opnieuw als vliegveld gebruikt te worden. Te Gontrode landde een eskadron Duitse Messerschmits op het voormalige vliegveld. De piloot die de leiding had over het eskadron had in 14-18 ook op deze luchthaven dienst gedaan en kende de landingsplaats nog van toen.
|
|
.jpg) |
Het kaartje hierboven dateert dan op zijn beurt al opnieuw uit 1937. Er is wel nog foutievelijk de molen op aangeduid die ondertussen reeds verdwenen was. er zijn voor de rest totaal geen andere structuren op aangeduid. |
|
.jpg) |
Dit kaartje uit 1948 is dan opnieuw al veel gedetailleerder. De twee nog bestaande betonnen bunkers zijn er zelfs op aangeduid. Op onderstaande luchtfoto van Gis-Vlaanderen zie je vrij goed beide betonnen bunkers nog liggen. Het is zelfs nog altijd zodanig dat je vanaf de luchtfoto's bij momenten zelfs de doordruk nog blijft zien van waar vroegere wegen op het vliegveld zijn geweest, ondanks dat ze al jaren zijn verdwenen. |
|
Onderstaande luchtfoto van Gis-Vlaanderen (uit 2010), is op dat gebied nog veel straffer. Men ziet letterlijk nog ganse oude wegen over de velden lopen terwijl ze al tientallen jaren verdwenen zijn. |
|
.jpg)
.jpg)